مفهوم سلامتی
سلامت را می‌توان به روش‌های مختلفی تعریف کرد. تعاریفی که از سلامت می‌شود، در طول زمان دچار تغییر شده اند. در قرن نوزدهم، بر ابعاد جسمانی و فیزیکی تأکید می‌شد، تعاریف بعدی به سادگی به سلامت به عنوان فقدان هر نوع بیماری نظر افکندند، در حالی‌که تعاریفی نیز، سلامت را از نظر بدنی، ذهنی و اجتماعی مدنظر قرار می‌دهند. از این رو، امروزه بسیاری از نویسندگان نه تنها آن را تابع شرایط و وضعیت جسمانی فرد، بلکه تابع نگرش‌های او به سلامتی، تصورات او از خطر، رژیم غذایی و محیط می‌دانند.
تعریف سلامت
تندرستی یا سلامت عبارت است از تامین رفاه کامل جسمی و روانی و اجتماعی انسان. بنا بر تعریف سازمان بهداشت جهانی، تندرستی تنها فقدان بیماری یا نواقص دیگر در بدن نیست بلکه « نداشتن هیچ‌گونه مشکل روانی، اجتماعی، اقتصادی و سلامت جسمانی برای هر فرد جامعه است.»
سازمان بهداشت جهانی در منشور اتاوا در مورد ارتقای سلامت این چنین اظهار می‌دارد که سلامتی: سرمایه زندگی روزمره انسان‌ها است، نه مقصود آن. سلامتی مفهومی مثبت است که بر سرمایه‌های اجتماعی و فردی، و همچنین ظرفیت‌های جسمی مبتنی است.
مولفه‌های سلامتی:
دکتر ابوت و دکتر جونز از دانشگاه ویسکانسین، هفت مولفه سلامت را به همراه تعدادی سوال در مورد هر یک از آن‌ها، در قالب یک فایل Word تنظیم و ارائه کرده‌اند که اتفاقاً سازمان بهداشت جهانی نیز به عنوان یک منبع خارجی، آن را در سایت خود قرار داده است.
این هفت مولفه سلامت با تغییرات جزئی در منابع مختلف (مثلاً کتاب Stress Management نوشته گرین برگ) نیز ذکر شده‌اند و عملا در بسیاری از مراجع رسمی به عنوان یک شیوه برای طبقه بندی مولفه‌های سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- سلامت فیزیکی و جسمی
- سلامت ذهنی
- سلامت عاطفی و هیجانی
- سلامت محیط زندگی
- سلامت اجتماعی
- سلامت معنوی
- سلامت شغلی
مفهوم سلامت جسمی یا فیزیکی
سلامت جسمی به معنای توانمند بودن بدن برای فعالیت روزانه و حفظ انرژی برای موارد اضطراری و دوری از بیماری‌ها و تناسب کلی جسمی است.
برخی از مصداق‌های توجه به سلامت جسمی را اینگونه نام برده‌اند: وجود تمرین و نرمش منظم در برنامه روزانه، تنظیم حجم و نوع غذا متناسب با نوع فعالیت‌ها، انجام فعالیت‌هایی که حداقل ۱۵ دقیقه به صورت روزانه بدن ما را در وضعیت ریلکس قرار دهند، اجتناب از اعتیاد به موادی مانند مخدرها، کافئین، نیکوتین و الکل.
مفهوم سلامت ذهنی
در خلاصه ترین تعریف، سلامت ذهنی را به عنوان مهارت یادگیری و رشد فکری تعریف کرده‌اند. در تعاریف دقیق‌تر، فرایند استفاده از ذهن برای درک بهتر و عمیق‌تر خود و جهان اطراف را به عنوان سلامت ذهنی تعریف می‌کنند.
در نظر گرفتن یادگیری به عنوان فرایندی که باید در تمام عمر حضور داشته باشد و آمادگی برای رها کردن دیدگاه‌های کهنه یا اصلاح آن‌ها بر اساس آموخته‌ها و اطلاعات جدید و نیز ریسک کردن با هدف کسب تجربه‌های جدید و آموختن، از جمله مواردی هستند که به عنوان مصداق‌های سلامت ذهنی مورد اشاره قرار می‌گیرند. توجه به هنر و لذت بردن از آن و تلاش برای تقویت مهارت تفکر نقادانه از جمله زیر مجموعه‌های دیگر سلامت ذهنی محسوب می‌شود.
تعریف سلامت عاطفی و هیجانی
سلامت عاطفی به توانمندی در کنترل کردن هیجانات، به گونه‌ای که قادر به بیان راحت آن‌ها باشیم و دست به انتخاب روشی مناسب جهت ابراز و اظهار آن‌ها بزنیم، اطلاق می گردد. به خاطر داشته باشید که پنهان کردن هیجانات را نمی‌توان کنترل هیجان دانست. بلکه کنترل هیجان به مفهوم اتخاذ تصمیم صحیح در رابطه با ابراز کردن یا عدم ابراز احساسات و همچنین زمان و روش بیان‌شان می‌باشد.
تعریف سلامت محیط زندگی
با اینکه تعریف سلامت محیط زندگی می‌تواند به راحتی قابل درک باشد، ولی بیان آن، کار آسانی نخواهد بود. تقریباً هر آنچه که در محیط زندگی ما موجود است و نقش مؤثری در یکی از پارامترهای سلامت دارد، به عنوان سلامت محیط زندگی یا محیط زیست تلقی می‌شود. برای مثال، تمیز بودن هوا، سالم بودن آب و غذای مصرفی، نویز و صدای کم محیط پیرامون، مناسب بودن فضای فیزیکی برای کار و زندگی، نور محیط و در کل هر چیز مرتبط با سلامت محیط، می‌تواند در این گروه قرار گیرد.
تعریف سلامت اجتماعی
توانمندی در برقراری ارتباط و تعامل با افراد و محیط، با این هدف که ارتباط رضایت بخش بین فردی رقم بخورد، سلامت اجتماعی اطلاق می‌گردد. از مؤلفه های سلامت اجتماعی می‌توان به توانایی برقراری ارتباط صادقانه با سایرین و همچنین مدیریت تعارض به روشی صحیح و سالم در زمان قابل قبول و مناسب اشاره نمود. یادتان باشد که به هر حال در مدت زمان نامحدود، برطرف شدن تعارض یا مرگ طرفین تعارض قابل تصور است. از این رو، می‌توان عبارت در زمان قابل قبول را در تعریف بالا، از موارد کلیدی به شمار آورد.
از زیر مجموعه‌های سلامت اجتماعی عبارتند از: قبول مسئولیت در برابر جامعه، احترام قائل شدن برای سایرین، برخورداری از آمادگی جهت هزینه کردن از منابع خود برای جامعه، ایجاد تعامل و برقراری ارتباط دو سویه متعادل و سالم با سایرین، به نحوی که نه از خودمان و نه دیگران سوء استفاده گردد.
تعریف سلامت معنوی
تعریفی را که می‌توان برای سلامت معنوی در نظر گرفت، عبارت است از: درک معنای زندگی و هدف داشتن در زندگی و اعتقاد به ارتباط انسان‌ها با هم. با اینکه باورها و نگرش‌های مختلفی با توجه به تعداد انسان‌ها در این زمینه وجود دارد، ولی می‌توان به ایجاد و تقویت سلامت معنوی با پیدا کردن معنایی برای زندگی، برعکس افرادی که قادر به یافتن معنایی برای زندگی نیستند، پرداخت.
تعریف سلامت شغلی
پارامترهایی را که می‌توان از آن‌ها به عنوان سلامت شغلی یاد کرد، عبارتند از: رضایت شغلی نسبتاً خوب، پذیرفتن سهم شما در کار مورد نظر توسط افراد و همچنین برخورداری از سبک زندگی مورد دلخواه با توجه به منافع مالی آن.
چگونه می‌توانید سلامت جسمی بهتری داشته باشید؟
- ورزش: پیاده روی تند، هوازی، طناب زنی، وزنه زدن سبک و ...
- تغذیه سالم: رعایت وعده‌های غذایی مثل صبحانه، نوشیدن آب مورد نیاز بدن و …
- خواب کافی: داشتن زمان کافی برای استراحت و آسایش و ...
- محیط زیست سالم: هوای پاک، آب پاکیزه، خاک نیالوده، نور کافی و ...
- داشتن رابطه خوب با پیرامونمان برای نمونه با دوستان و همکاران
- شرایط سالم کاری: نبود ترس و فشار مزمن در محل کار
- رعایت بهداشت: بهداشت های فردی، شستن دست ها قبل از خوردن غذا، مسواک و ...
- تحرک و تمرین: راه رفتن، حرکات کششی و ...
بیشتر بدانید : شاخص سلامتی چیست؟
مفاهیم و تعریف سلامتی و تندرستی